رینگ یاب | چرخ صنعت کشور
نویسنده: حسین کاظمی 
زمستان که می آید، راننده ها همیشه یک سؤال تکراری دارند: «آیا ضد یخ خودرو من کافی است؟» یا «چقدر ضد یخ بریزیم که موتور یخ نزند و رادیاتور آسیب نبیند؟» انتخاب بهترین ضد یخ فرق کوچکی نیست. انتخاب درست یعنی جلوگیری از ترک برداشتن بلوک موتور، خرابی پمپ آب و هزینه های سنگین تعمیرات در سرمای شدید.
در این راهنما قصد دارم از صفر تا صد دربارهٔ بهترین ضد یخ صحبت کنم: چطور تشخیص دهیم چه نوعی مناسب خودرویمان است، فرق ضدیخ روغنی با اسیدی چیست، نسبت بهینهٔ مخلوط آب و ضد یخ چقدر است، و در مراحل بعدی کدام مارک ها برای پراید، پژو 405 و سمند مناسب ترند.
ضد یخ چیست و چرا اهمیت دارد؟
ضدیخ مایعی است که به آب رادیاتور اضافه می شود تا هم از یخ زدگی در زمستان جلوگیری کند و هم نقطهٔ جوش سیستم خنک کننده را بالا ببرد تا موتور در تابستان جوش نیاورد. اما عملکرد آن محدود به فقط «یخ نزدن» نیست؛ ترکیبات داخل ضد یخ شامل افزودنی های ضدخوردگی هستند که از خوردگی رادیاتور، پمپ آب، سرسیلندر و مجاری حذف رسوب جلوگیری می کنند.
انتخاب بهترین ضد یخ چرا اهمیت دارد؟ چون آب خالص در دماهای پایین یخ می زند و منبسط می شود. همین انبساط می تواند منجر به ترک یا شکستگی در بخش هایی از سیستم خنک کننده شود. از طرف دیگر اگر ضد یخ مناسب استفاده نشود یا نسبت بهینه رعایت نشود، انتقال حرارت کاهش یافته و موتور ممکن است در شرایط سنگین کاری (ترافیک، سربالایی) داغ کند. بنابراین انتخاب بهترین ضد یخ (که هم محافظت یخ زدگی مناسب داشته باشد، هم بازدارندهٔ خوردگی باکیفیت) یکی از اقدامات کلیدی برای سلامت بلندمدت موتور است.
چقدر ضد یخ بریزیم؟ بهترین ضد یخ برای خودروی من کدام است؟
پرسش پرتکرار: چقدر ضد یخ بریزیم؟ جواب دقیق نیاز به دو مقدار دارد: نسبت مخلوط و ظرفیت کلی سیستم خنک کننده.
نسبت های استاندارد (و اثر دمایی تقریبی)
- 50% ضد یخ + 50% آب مقطر: نسبت معمول و محافظت استاندارد تا حدود –34°C (بستگی به نوع گلیکول دارد).
- 60% ضد یخ + 40% آب: برای مناطق بسیار سردسیر؛ محافظت بیشتر تا حدود –50°C ولی توجه کنید که کارایی انتقال حرارت ممکن است کمی تغییر کند.
- کمتر از 30% ضد یخ : عملاً محافظت سرمایی کافی ندارد؛ از چنین نسبت هایی خودداری کنید.
- 100% ضد یخ : نه لازم است نه مطلوب. خواص انتقال حرارت و روانی ممکن است کاهش یابد.
مثال عملی: اگر ظرفیت سیستم 6 لیتر و نسبت 50/50 را در نظر بگیریم، به ۳ لیتر ضد یخ و ۳ لیتر آب مقطر نیاز داری. این مثال همین جا هم نشانه ای از این است که در مرحلهٔ بعدی (بخش خودروها) مقدار دقیق برای پراید، پراید 131، 405 و سمند را با اعداد و جدول واضح می آوریم.
مقدار ضد یخ خودروهای مختلف و نکات عملی
هر خودرویی با توجه به ظرفیت رادیات، میزان آب رادیات و ضد یخ متفاوتی باید در نظر گرفته شود. در ادامه با برخی نمونه ها آشنا می شوید:
مقدار ضد یخ پراید چقدر است؟
پراید یکی از پرتیراژترین خودروهای کشور است و پرسش مقدار ضد یخ پراید چقدر است؟ بهترین ضد یخ برای پراید کدام است؟ سوال پرتکرار دارندگان این وسیله است.
- ظرفیت کل سیستم خنک کننده: حدود ۵.۵ تا ۶ لیتر
- نسبت پیشنهادی: ۵۰٪ ضد یخ + ۵۰٪ آب مقطر
- میزان موردنیاز ضد یخ: حدود ۳ لیتر ضد یخ + ۳ لیتر آب مقطر
🔧 نکته کاربردی:
قبل از ریختن ضد یخ جدید، بهتر است سیستم یک بار کاملاً تخلیه و با آب مقطر شسته شود. این کار مانع از ترکیب شدن ضدیخ جدید با ضدیخ قدیمی (که ممکن است فرمولاسیون متفاوت داشته باشد) می شود.
مقدار ضد یخ پژو 405 چقدر است؟
پژو 405 یکی دیگر از خودروهای پرمصرف است که موتور نسبتاً بزرگ تری نسبت به پراید دارد.
- ظرفیت کل سیستم خنک کننده: حدود ۷ لیتر
- نسبت پیشنهادی: ۵۰٪ ضد یخ + ۵۰٪ آب مقطر
- میزان مورد نیاز ضد یخ: حدود ۳.۵ لیتر ضد یخ + ۳.۵ لیتر آب مقطر
🔑 در این خودرو حتماً از برندهای معتبر استفاده کنید چون سیستم خنک کننده 405 در صورت استفاده از ضد یخ بی کیفیت سریعاً دچار خوردگی یا رسوب می شود.
مقدار ضد یخ سمند چقدر است؟
سمند هم مانند پژو 405 موتور و سیستم خنک کننده ای با ظرفیت حدود ۷ لیتر دارد.
- مقدار ضد یخ لازم: حدود ۳.۵ لیتر ضد یخ + ۳.۵ لیتر آب مقطر
- نوع پیشنهادی: ضدیخ روغنی (OAT/HOAT) با افزودنی های ضدخوردگی قوی، به ویژه برای موتورهای EF7 که به رسوب و خوردگی حساس تر هستند.
مراحل صحیح تعویض ضد یخ
خیلی از راننده ها فقط ضد یخ را پر می کنند، اما تعویض اصولی مراحل بیشتری دارد:
- تخلیه کامل: ضد یخ قدیمی را از رادیاتور و بلوک موتور تخلیه کنید.
- شستشو با آب مقطر: یک بار سیستم را با آب مقطر پر و تخلیه کنید تا رسوبات و ضدیخ قدیمی پاک شود.
- پر کردن ضد یخ جدید: نسبت مناسب را محاسبه و اضافه کنید.
- هواگیری سیستم: بعد از روشن کردن خودرو و باز کردن دریچه بخاری، اجازه دهید موتور به دمای کاری برسد تا حباب های هوا خارج شوند.
- چک کردن سطح: بعد از سرد شدن موتور، سطح مایع در منبع انبساط را بررسی کنید و در صورت نیاز کمی اضافه کنید.
هشدارها و اشتباهات رایج در استفاده از ضد یخ
- عدم ترکیب برندهای مختلف: حتی اگر هر دو از نوع بهترین ضد یخ روغنی باشند، ترکیب برندهای متفاوت توصیه نمی شود.
- استفاده از آب لوله کشی: به هیچ وجه به جای آب رادیات از آب شیر استفاده نکنید چون املاح باعث رسوب و خوردگی می شوند.
- پر نکردن کامل سیستم: بعضی ها فقط به منبع انبساط ضد یخ می ریزند؛ این کار کافی نیست و باید کل سیستم پر شود.
- بی توجهی به تاریخ مصرف: ضد یخ عمر محدودی دارد (۲ تا ۳ سال). بعد از آن خاصیت ضدخوردگی اش کاهش پیدا می کند.
بهترین ضد یخ برای بتن
این بخش اغلب اشتباه می شود. هرگز از ضد یخ خودرو برای بتن استفاده نکنید. حتی بهترین ضد یخ خودرو برای بتن مناسب نیست. ضدیخ بتن محصولی جداگانه است و وظیفه آن جلوگیری از یخ زدگی آب مخلوط و تسریع گیرش بتن در سرما است.
- استفاده از ضدیخ نامناسب باعث آسیب به میلگرد و کاهش مقاومت بتن می شود.
- نوع پیشنهادی: ادیتیوهای مخصوص بتن غیر کلریدی (Non-chloride Accelerating Admixtures)
- قبل از افزودن به بتن، دستورالعمل سازنده را مطالعه کنید و حتماً مقدار پیشنهادی را رعایت کنید.
نکات مهم و کاربردی برای خرید ضدیخ
۱. بررسی تاریخ تولید و انقضاء
ضدیخ هم مانند هر محصول شیمیایی دیگر عمر مفید دارد. بهترین ضد یخ حتی اگر بسته بندی سالم باشد، بعد از تاریخ انقضاء یا مدت طولانی ذخیره شدن، خواص ضد خوردگی و ضد یخ آن کاهش می یابد.
هنگام خرید، همیشه برچسب تاریخ تولید و تاریخ انقضاء را چک کنید و از خرید ضدیخ قدیمی خودداری کنید. اگر محصولی بیش از ۲–۳ سال انبار شده باشد، احتمال کاهش کارایی آن زیاد است.
۲. توجه به رنگ و ترکیبات
خیلی ها تصور می کنند رنگ ضدیخ (سبز، قرمز، آبی، نارنجی) نشانگر کیفیت یا نوع ضد یخ است، یا بهترین ضد یخ رنگ سبز است. در حالی که رنگ بیشتر برای شناسایی نوع فرمولاسیون است.
بهترین راه بررسی کیفیت، خواندن برچسب فنی و مشخصات تولید کننده است. روی بسته بندی معمولاً نوع پایه (OAT، HOAT یا IAT)، استانداردها و توصیه های خودرو ساز ذکر شده است.
رنگ را فقط برای تشخیص نوع استفاده کنید، به کیفیت و استانداردها نگاه کنید.
۳. خرید از مکان معتبر
ضدیخ محصولی است که مستقیماً با موتور و سیستم خنک کننده سروکار دارد؛ بنابراین کیفیت و اصالت محصول بسیار مهم است.
نکته عملی: همیشه از فروشگاه های معتبر، نمایندگی رسمی یا برندهای شناخته شده خرید کنید. ضدیخ تقلبی یا تاریخ گذشته می تواند باعث آسیب جدی به موتور شود.
۴. انتخاب نسبت مناسب با آب مقطر
استفاده از نسبت صحیح بهترین ضد یخ و آب مقطر برای عملکرد بهینه سیستم خنک کننده حیاتی است. نسبت نامناسب باعث می شود:
- محافظت سرمایی کاهش یابد، یا
- انتقال حرارت بهینه نباشد و موتور جوش بیاورد.
نکته: همیشه دفترچه خودرو را چک کنید و از نسبت پیشنهادی سازنده پیروی کنید (معمولاً ۵۰٪ ضدیخ + ۵۰٪ آب مقطر). برای مناطق بسیار سردسیر، می توان تا ۶۰٪ ضد یخ استفاده کرد، اما هرگز ضدیخ خالص نریزید.
۵. عدم ترکیب برندهای مختلف
اگر ضدیخ های متفاوت با فرمولاسیون متفاوت (مثلاً یکی ایرانی OAT و دیگری خارجی HOAT) را با هم مخلوط کنید، احتمال ایجاد رسوب، کاهش کارایی و خوردگی قطعات بالا می رود.
نکته: اگر می خواهید ضدیخ جدید اضافه کنید، مطمئن شوید همان نوع قبلی است یا سیستم را کاملاً فلش کرده و ضدیخ یکسانی بریزید.
بهترین مارک ضد یخ روغنی و اسیدی
بهترین مارک ضد یخ روغنی و اسیدی موجود در بازار ایران از بین برند های ایرانی و خارجی، می توان به ضد یخ کاسپین، ضد یخ پارس سهند و ضد یخ آترود اشاره کرد. برند هایی که سال هاست امتحان خود را پس داده اند و در شرایط مختلف دمایی برای خودرو های ایرانی و خارجی استفاده شده اند.
